Gastroenterologia: jak zadbać o zdrowie układu pokarmowego

Zdrowie układu pokarmowego to podstawa dobrego samopoczucia. Od pracy żołądka i jelit zależy nie tylko trawienie, ale też odporność, energia, nastrój i kondycja skóry.

Gastroenterologia to dziedzina medycyny, która zajmuje się diagnostyką, leczeniem i profilaktyką chorób przewodu pokarmowego. W tym artykule wyjaśniamy:

czym dokładnie zajmuje się gastroenterologia,
jakie objawy powinny nas skłonić do wizyty u specjalisty,
jakie choroby są najczęstsze,
jakie badania i metody leczenia są dziś dostępne,
oraz jak skutecznie dbać o układ trawienny każdego dnia.

Czym zajmuje się gastroenterologia?

Gastroenterologia obejmuje wszystkie narządy odpowiedzialne za trawienie i wchłanianie składników odżywczych. Specjalista gastroenterolog diagnozuje i leczy:

choroby żołądka,
jelita cienkiego i grubego,
przełyku,
wątroby,
trzustki,
pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych,
odbytnicy.

To także dziedzina, która zajmuje się profilaktyką chorób cywilizacyjnych, takich jak stłuszczenie wątroby, refluks czy zespół jelita drażliwego.

Kiedy warto zgłosić się do gastroenterologa?

Objawy, których nie należy ignorować:

częsta zgaga,
bóle brzucha (szczególnie po posiłkach),
nudności, wymioty,
wzdęcia i nadmierne gazy,
zaparcia, biegunki lub ich naprzemienne występowanie,
krew w kale,
nagły spadek masy ciała,
gorzki posmak w ustach,
żółtaczka (zażółcenie skóry i oczu).

Nawet jeden z powyższych objawów — jeśli się powtarza — powinien być sygnałem do konsultacji z lekarzem.

Najczęstsze choroby układu pokarmowego

Zapalenie błony śluzowej żołądka (gastritis)

Może być ostre lub przewlekłe. Przyczynami są m.in. stres, nieregularne jedzenie, infekcja Helicobacter pylori.

Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy

Wywołana zaburzeniem równowagi między kwasem żołądkowym a ochroną błony śluzowej. Może prowadzić do krwawień lub perforacji.

Refluks żołądkowo-przełykowy (GERD)

Objawia się pieczeniem za mostkiem, kwaśnym posmakiem, chrypką, kaszlem. To efekt cofania się treści pokarmowej do przełyku.

Zespół jelita drażliwego (IBS)

Zaburzenie funkcjonalne, bez widocznych zmian organicznych. Objawy to biegunki, zaparcia, skurcze, wzdęcia.

Zapalenie trzustki

Może być ostre lub przewlekłe. Objawia się silnym bólem w nadbrzuszu, problemami z trawieniem tłuszczy, osłabieniem.

Kamica żółciowa

Tworzenie się kamieni w pęcherzyku żółciowym. Często wymaga leczenia operacyjnego.

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego i choroba Leśniowskiego-Crohna

Przewlekłe, autoimmunologiczne choroby zapalne jelit.

Badania gastroenterologiczne

Do podstawowych narzędzi diagnostycznych należą:

Endoskopia:

gastroskopia,
kolonoskopia,
rektoskopia,
kapsułka endoskopowa,
ECPW (endoskopowa cholangiopankreatografia).

Badania obrazowe:

USG jamy brzusznej,
rezonans magnetyczny (MRI),
tomografia komputerowa (CT).

Badania laboratoryjne:

morfologia i biochemia krwi,
testy na H. pylori,
kał na krew utajoną, pasożyty, dysbiozę,
badania wątroby (ALT, AST, ALP, bilirubina).

Leczenie chorób układu pokarmowego

W zależności od diagnozy stosuje się:

leczenie farmakologiczne (inhibitory pompy protonowej, enzymy trzustkowe, antybiotyki, probiotyki),
dietoterapię i zmianę stylu życia,
leczenie operacyjne (np. przy kamicy pęcherzyka),
wsparcie psychologiczne (w chorobach związanych ze stresem),
uzupełnianie mikroflory jelitowej.

Rola stresu w chorobach trawiennych

Stres nie bez powodu nazywany jest „cichym zabójcą”. Wpływa bezpośrednio na układ pokarmowy:

może powodować skurcze jelit,
nasila wydzielanie kwasu żołądkowego,
zaburza florę bakteryjną,
osłabia barierę jelitową.

Dlatego leczenie często wymaga podejścia holistycznego — nie tylko leków i diety, ale także redukcji stresu.

Coraz częściej zaleca się pacjentom także techniki relaksacyjne, spacery, kontakt z naturą, a także czas na „odłączenie się od świata”. Wśród alternatywnych metod odprężenia można również rozważyć ofertę Mr Bet 75 zl za rejestrację — jako sposób na oderwanie się od stresującej rzeczywistości. Krótkie momenty relaksu i skupienia na przyjemności mogą pozytywnie wpływać na układ nerwowy i pośrednio wspierać leczenie.

Jak dbać o układ trawienny?

Jedz regularnie i nie przejadaj się
Unikaj przetworzonej żywności — postaw na warzywa, białko, zdrowe tłuszcze
Nawadniaj organizm — pij minimum 1,5 l wody dziennie
Ruszaj się — nawet codzienny spacer poprawia pracę jelit
Unikaj alkoholu i papierosów
Ogranicz stres — wpływa on bezpośrednio na funkcjonowanie jelit
Zadbaj o florę bakteryjną — stosuj probiotyki, jedz kiszonki, błonnik

Jelita i mózg — związek, o którym mówi się coraz więcej

Nowoczesna medycyna potwierdza silną zależność między jelitami a układem nerwowym. Nie bez powodu mówi się o „osi jelito-mózg”.

90% serotoniny (hormonu szczęścia) powstaje w jelitach
Dysbioza (zaburzenia mikroflory) może prowadzić do depresji i stanów lękowych
Stres psychiczny wywołuje objawy żołądkowo-jelitowe

Dbanie o jelita = dbanie o psychikę.

Podsumowanie

Gastroenterologia to nie tylko leczenie bólu brzucha czy zgagi. To całościowe podejście do zdrowia człowieka. Regularne badania, świadome odżywianie, ruch i redukcja stresu to najlepsza inwestycja w zdrowy układ trawienny.

Jeśli odczuwasz przewlekłe dolegliwości, nie czekaj — skonsultuj się z gastroenterologiem. Wczesna diagnoza to klucz do skutecznego leczenia i powrotu do pełni sił.